VINAGRI News - Ghana trở thành quốc gia đầu tiên ở châu Phi đạt tiêu chuẩn quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính, nhận tổng cộng 16,8 triệu USD từ Chương trình REDD+ Rừng Ca Cao (Cocoa Forest REDD+ Programme). Thành tựu này đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc gắn kết bảo tồn rừng với lợi ích trực tiếp cho nông dân trồng ca cao, dù quá trình triển khai vẫn đối mặt với nhiều thách thức về công bằng phân bổ, quyền sử dụng đất và năng lực thể chế.
Tóm lược:
> Ghana nhận 16,8 triệu USD chi trả carbon từ Chương trình REDD+ Rừng Ca Cao, trở thành quốc gia đầu tiên ở châu Phi đạt chuẩn quốc tế về giảm phát thải.
> 69% nguồn thu được chia cho nông dân và cộng đồng địa phương, với 140.000 hộ tham gia.
> Mô hình tích hợp giữa tài chính carbon, nông lâm kết hợp và truy xuất nguồn gốc phù hợp quy định chống phá rừng của EU.
> Vẫn còn thách thức về công bằng phân bổ, quyền sử dụng đất, năng lực kỹ thuật và chi phí tuân thủ.
> Ghana được xem là hình mẫu châu lục về gắn kết bảo tồn rừng với sinh kế nông dân, song tính bền vững lâu dài vẫn cần được chứng minh.
Theo công bố mới nhất, Ghana đã nhận được tổng cộng 16,8 triệu USD tiền chi trả carbon sau khi đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về xác minh giảm phát thải. Đây là kết quả từ Chương trình REDD+ Rừng Ca Cao - sáng kiến hợp tác giữa Chính phủ Ghana và Quỹ Đối tác Carbon Rừng (FCPF) của Ngân hàng Thế giới. Trong đó, 69% nguồn thu từ carbon được chuyển trực tiếp đến các nhóm nông dân và cộng đồng địa phương - một tỷ lệ chia sẻ lợi ích được đánh giá cao hơn nhiều so với các mô hình tương tự trên thế giới.
Khoản chi trả đầu tiên trị giá 4,86 triệu USD đã được giải ngân vào tháng 1/2023, tiếp theo là 16 triệu USD vào tháng 6/2024, sau khi Ghana chứng minh được 3,4 triệu tấn CO₂ tương đương giảm phát thải trong giai đoạn giám sát 2020 - 2021. Quá trình xác minh thành công này cho thấy các nỗ lực bảo tồn rừng của Ghana đang đáp ứng ổn định các tiêu chuẩn kiểm định nghiêm ngặt của quốc tế.
Điểm nổi bật trong mô hình của Ghana là việc coi tài chính carbon không chỉ là nguồn thu, mà là “vốn xúc tác” cho cách tiếp cận toàn diện hơn - kết hợp giữa giảm phát thải được xác minh, mở rộng nông lâm kết hợp, đào tạo nông dân và phục hồi cảnh quan. Số tiền 16,8 triệu USD này vận hành song song với các chương trình đầu tư của Hội đồng Ca cao Ghana (Cocobod) về phục hồi nông trại, quản lý tài nguyên cộng đồng và hệ thống truy xuất nguồn gốc phù hợp với quy định chống phá rừng của Liên minh châu Âu (EU).
Với việc hoàn thành đầy đủ các điều kiện hiệu lực trong Thỏa thuận Chi trả Giảm phát thải (ERPA) với Ngân hàng Thế giới, Ghana trở thành quốc gia đầu tiên ở châu Phi đạt được cột mốc này - minh chứng cho năng lực thể chế trong việc đo lường, báo cáo và xác minh kết quả carbon rừng theo chuẩn quốc tế. Theo thỏa thuận, Ghana có thể nhận tổng chi trả lên tới 50 triệu USD cho 10 triệu tấn giảm phát thải được xác minh đến năm 2024, trong đó 16,8 triệu USD hiện tại tương đương khoảng một phần ba mục tiêu này.
Tuy nhiên, việc phân bổ lợi ích tới 140.000 nông dân tham gia vẫn là thách thức. Dù 69% nguồn thu được cam kết chuyển đến cộng đồng, cơ chế thực thi còn phức tạp, đặc biệt khi các hợp tác xã lớn thường hưởng lợi nhiều hơn các hộ nhỏ. Các nhóm tiết kiệm thôn bản, hiệp hội nông dân và hợp tác xã ca cao đóng vai trò trung gian, nhưng tính minh bạch và cơ chế giám sát quyết định việc người trồng nhỏ có thực sự được hưởng lợi hay không.
Thành công tài chính carbon của Ghana đến trong bối cảnh ngành ca cao nước này chịu áp lực ngày càng lớn từ các quy định quốc tế. Quy định Chống Phá Rừng của EU (EUDR) yêu cầu toàn bộ ca cao nhập khẩu phải có chứng nhận không gây mất rừng, với thời hạn tuân thủ vào năm 2025 - 2026. Những yêu cầu này khiến chi phí truy xuất nguồn gốc, lập bản đồ nông trại và chứng nhận tăng cao. Nguồn thu từ carbon giúp giảm bớt phần nào gánh nặng tài chính, nhưng vẫn chưa đủ để bao phủ toàn bộ chi phí cho gần 800.000 nông dân đăng ký trồng ca cao.
Trên thị trường carbon toàn cầu, Ghana đang ở vị thế vừa có cơ hội, vừa dễ tổn thương. Mức giá 5 USD mỗi tấn CO₂ của Ghana phản ánh cơ chế chi trả theo hàng hóa nông sản, trong khi các dự án chuyên biệt ở nơi khác có thể đạt mức trên 20 USD/tấn. Bên cạnh đó, sự bất ổn về quy tắc giao dịch carbon quốc tế - đặc biệt là các thỏa thuận song phương và tiêu chuẩn bù đắp tự nguyện - vẫn khiến tương lai chi trả dài hạn chưa chắc chắn. Việc hệ thống đăng ký carbon quốc gia của Ghana chưa hoàn thiện càng làm giảm tính minh bạch và lòng tin của nhà đầu tư.
Các rào cản cơ cấu cũng cản trở sự tham gia của nông dân nhỏ lẻ. Khoảng 70% cộng đồng trồng ca cao tại Ghana chưa có quyền sử dụng đất rõ ràng, khiến họ khó đủ điều kiện nhận chi trả carbon. Ngoài ra, thiếu hụt chuyên môn kỹ thuật tại cấp huyện và xã ảnh hưởng đến việc triển khai các thực hành nông nghiệp thông minh với khí hậu. Khoảng cách giữa chính sách quốc gia và năng lực thực thi địa phương vẫn lớn, cho thấy chi trả carbon không thể một mình khắc phục các hạn chế thể chế sâu rộng.
Trong thời gian tới, Ghana cần chứng minh rằng các khoản chi trả carbon thực sự thúc đẩy thay đổi hành vi lâu dài của nông dân hướng đến canh tác thân thiện với rừng, thay vì chỉ là khoản hỗ trợ ngắn hạn. Kết quả xác minh trong các chu kỳ giám sát tiếp theo sẽ quyết định liệu quốc gia này có duy trì được mức giảm phát thải bền vững hay không.
Thành tựu tài chính carbon của Ghana khẳng định rằng bảo tồn rừng có thể song hành với phát triển kinh tế nông nghiệp. Việc trở thành quốc gia châu Phi đầu tiên đạt chuẩn xác minh quốc tế và nhận chi trả 16,8 triệu USD là cột mốc kỹ thuật quan trọng, song chặng đường phía trước còn nhiều thách thức. Ghana cần tiếp tục cải thiện cơ chế phân phối lợi ích, cải cách quyền sử dụng đất và củng cố thể chế để biến thành công ban đầu này thành bước ngoặt thực sự trong chuyển đổi bền vững ngành ca cao.
NPK/ Vinagri News (News Ghana)
No comments:
Post a Comment