VINAGRI News - Ấn Độ - nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới - dự kiến phá kỷ lục xuất khẩu trong niên vụ 2025 - 2026, với mức tăng 16% nhờ sản lượng nội địa dư thừa và chiến lược mở rộng sang 26 thị trường tiềm năng còn bỏ ngỏ. Tuy nhiên, đằng sau bức tranh tăng trưởng là rủi ro môi trường, tiêu thụ nước quá mức và tồn kho chính phủ phình to vượt xa mức an toàn.
Tóm lược:
> Xuất khẩu gạo Ấn Độ dự kiến tăng 16% lên 23,5 triệu tấn trong 2025 - 2026, có thể đạt 30 triệu tấn vào 2026 - 2027.
> Ấn Độ vượt Trung Quốc trở thành nhà sản xuất gạo lớn nhất thế giới với 150 triệu tấn.
> Mở rộng sang 26 thị trường mới, hướng tới tăng mạnh thị phần tại Philippines, Indonesia, Mexico…
> Sản xuất dư thừa gây áp lực lên tài nguyên nước và hệ sinh thái.
> Tồn kho FCI lên mức cao nhất 10 năm, gấp 3 lần mức an toàn.
> Gạo vẫn đóng vai trò thiết yếu trong các chương trình an sinh như PMGKAY tiêu thụ gần 40 triệu tấn/năm.
Ấn Độ đang trên đà lập kỷ lục mới về xuất khẩu gạo trong niên vụ 2025 - 2026, nhờ sản lượng nội địa tăng mạnh, hoạt động xuất khẩu phục hồi và chiến lược thâm nhập các thị trường còn ít hiện diện, theo Liên đoàn các nhà xuất khẩu gạo Ấn Độ (IREF) chia sẻ với ThePrint.
Theo dự báo của IREF, xuất khẩu gạo basmati và non-basmati của Ấn Độ sẽ tăng 16%, đạt 23,5 triệu tấn trong niên vụ 2025 - 2026, so với 20,2 triệu tấn của niên vụ 2024 - 2025. Con số này sẽ vượt mức cao nhất trước đó là 22,35 triệu tấn trong niên vụ 2022 - 2023 và đánh dấu sự phục hồi đáng kể sau cú giảm mạnh của niên vụ 2023 - 2024, khi xuất khẩu rơi xuống còn 16,35 triệu tấn do chính phủ siết hạn chế để bảo đảm nguồn cung nội địa giữa lúc giá toàn cầu tăng mạnh.
Sau khi dỡ bỏ các hạn chế, xuất khẩu đã nhanh chóng phục hồi, tăng 23,4% lên 20,2 triệu tấn trong niên vụ 2024 - 2025, theo dữ liệu từ Tổng cục Thống kê Thương mại (DGCIS). Các nhà xuất khẩu tin rằng đà tăng này sẽ tiếp tục, thậm chí có thể đưa xuất khẩu lên mức 30 triệu tấn vào niên vụ 2026 - 2027 - mức cao chưa từng có trong lịch sử.
IREF cho rằng mục tiêu này phù hợp với dự báo của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), vốn ước tính xuất khẩu gạo của Ấn Độ sẽ đạt khoảng 25 triệu tấn trong niên vụ 2025 - 2026.
Cơ cấu xuất khẩu: non-basmati chiếm ưu thế, basmati giữ thị phần giá trị cao
Niên vụ 2024 - 2025, gạo non-basmati chiếm 70% sản lượng xuất khẩu và 48% giá trị. Trong khi non-basmati chủ yếu xuất sang châu Phi và châu Á, gạo basmati tập trung vào Trung Đông, châu Âu và Bắc Mỹ.
Top 5 thị trường của non-basmati (Benin, Guinea, Bờ Biển Ngà, Togo, Bangladesh) chiếm 44% lượng và 43,8% giá trị xuất khẩu.
Với gạo basmati, 5 thị trường đứng đầu (Ả Rập Saudi, Iraq, Iran, Yemen, UAE) chiếm 61,2% lượng và 59,3% giá trị.
Ấn Độ vượt Trung Quốc để trở thành nhà sản xuất gạo lớn nhất thế giới
Niên vụ 2024 - 2025, Ấn Độ sản xuất 150 triệu tấn gạo - tương đương 28% sản lượng toàn cầu - vượt Trung Quốc để giành vị trí số 1, theo USDA.
IREF cho biết mức tăng này nhờ các chính sách khuyến khích của chính phủ như trợ cấp và giá hỗ trợ tối thiểu (MSP). Năm nay, MSP cho lúa được ấn định ở mức 23,69 rupee/kg, và nhiều bang còn trả thêm khoản thưởng, như Chhattisgarh với mức cộng thêm 9 rupee/kg.
Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo mức sản xuất tăng quá mạnh đang gây áp lực lên tài nguyên nước. Giáo sư Ashok Gulati (ICRIER) nhấn mạnh sản xuất 1 kg gạo cần 3.000 - 4.000 lít nước, trong bối cảnh nhiều vùng đang suy giảm mực nước ngầm. Các chính sách như điện miễn phí, nước miễn phí và phân bón trợ giá khiến nông dân ưu tiên trồng lúa quá mức, làm mất cân bằng sinh thái.
Cựu Thư ký Nông nghiệp Siraj Hussain kêu gọi Ấn Độ cần đa dạng hóa cây trồng, khuyến khích nông dân chuyển sang các loại cây giàu protein như đậu.
Chiến lược mở rộng sang 26 thị trường tiềm năng
Dù đã xuất khẩu sang hơn 172 quốc gia và chiếm 38% thị phần toàn cầu, IREF cho biết dư địa tăng trưởng vẫn còn rất lớn. Tại Hội nghị Gạo Quốc tế Bharat (BIRC), tổ chức này xác định 26 thị trường tiềm năng có nhu cầu cao nhưng Ấn Độ hiện diện thấp - gồm Indonesia, Philippines, Việt Nam, Iraq, Nhật Bản và Mexico.
Tổng giá trị nhập khẩu gạo của nhóm nước này lên tới 20,1 tỷ USD (khoảng 1,8 lakh crore rupee). Nếu chiếm được một phần nhỏ, mục tiêu 30 triệu tấn vào năm 2027 là hoàn toàn khả thi.
IREF cũng đang xây dựng bản đồ khẩu vị tiêu dùng tại từng quốc gia để chọn loại gạo Ấn Độ có thể thay thế tương đương các loại gạo đang được thị trường ưa chuộng. Riêng tại Philippines, nơi Ấn Độ mới chiếm 4% thị phần, mục tiêu là nâng lên 30% ngay trong năm tài khóa tới.
Sản xuất mở rộng: diện tích và năng suất đều tăng
Theo USDA, Ấn Độ sản xuất 150 triệu tấn gạo trên 51,4 triệu ha trong niên vụ 2024 - 2025, tăng 9% so với 137,8 triệu tấn của niên vụ trước. Telangana dẫn đầu với 16,87 triệu tấn, tiếp theo là Tây Bengal (15,75 triệu tấn) và Uttar Pradesh (12,5 triệu tấn).
Năng suất xay xát (milled yield) tăng từ 2,4 tấn/ha của niên vụ 2015 - 2016 lên 2,92 tấn/ha trong niên vụ 2024 - 2025 - dù vẫn kém xa Trung Quốc (5,01 tấn/ha).
Ông A.K. Singh (IARI) cho rằng thay vì giảm sản xuất, Ấn Độ nên áp dụng các kỹ thuật bền vững như gieo sạ trực tiếp (DSR), giúp giảm 35% lượng nước tiêu thụ, giảm khí thải và tiết kiệm 3.000 - 5.000 rupee/acre chi phí sản xuất.
Mặt trái: tồn kho chính phủ phình to, chi phí kinh tế tăng cao
Sản lượng bùng nổ khiến lượng gạo tồn kho của Tổng Công ty Lương thực Ấn Độ (FCI) lập đỉnh mới. Tháng 11/2025, FCI nắm giữ 33,59 triệu tấn - mức cao nhất trong một thập kỷ và gấp hơn 3 lần mức dự trữ an toàn 10,25 triệu tấn.
Theo chuyên gia Ashok Gulati, điều này phản ánh sự quản lý kém hiệu quả. Chi phí kinh tế của FCI, bao gồm thu mua, lưu kho và phân phối, lên tới 42 rupee/kg - mức khó có thể thu hồi nếu gạo được đấu giá hoặc dùng sản xuất ethanol.
Tuy nhiên, ông Singh cho rằng lượng tồn kho lớn vẫn rất quan trọng đối với an ninh lương thực của Ấn Độ, nơi tiêu thụ nội địa vượt 100 triệu tấn/năm và chỉ một năm hạn hán có thể làm giảm 15 - 20 triệu tấn sản lượng.
Gạo cũng đóng vai trò thiết yếu trong nhiều chương trình phúc lợi như PMGKAY, cung cấp 5 kg ngũ cốc miễn phí cho 810 triệu người và tiêu thụ 36 - 38 triệu tấn gạo mỗi năm. Chương trình này đã được gia hạn đến năm 2028.
NPK/ Vinagri News (The Print)
No comments:
Post a Comment