VINAGRI News - Giá cà phê đang tăng cao do tác động của các mức thuế mới. Đáp lại, một số nghị sĩ trong Quốc hội Mỹ đã giới thiệu một dự luật nhằm loại bỏ loại thuế này - một động thái có khả năng nhận được nhiều sự ủng hộ khi ngày càng nhiều người Mỹ cần đến một tách cà phê mỗi ngày.
Có lẽ bạn cũng bắt đầu ngày mới bằng một hoặc hai tách cà phê. Ước tính cho thấy 2,25 tỷ tách cà phê được tiêu thụ mỗi ngày trên toàn cầu, khiến cà phê trở thành hàng hóa được giao dịch hợp pháp có giá trị lớn thứ hai trên thế giới, chỉ sau dầu mỏ. Điều đó tương đương với gần 120 triệu người phụ thuộc trực tiếp hoặc gián tiếp vào cà phê để mưu sinh. Những người khác, như tôi, thì cần nó để “sống sót” mỗi ngày (được rồi, có thể hơi phóng đại, nhưng những độc giả thân quen hẳn biết tôi là một người yêu cà phê thực thụ) - đó là những chia sẻ của Kelly Phillips Erb - biên tập viên cao cấp (senior writer) của Forbes, chuyên phụ trách mảng thuế (tax).
Thật không may, niềm đam mê cà phê của tôi giờ đây sẽ phải trả giá đắt hơn: Giá cà phê tại Mỹ đã cao hơn 39% so với một năm trước, theo giao dịch trên hợp đồng chênh lệch (CFD) theo dõi thị trường chuẩn cho cà phê. Thời tiết bất lợi và gián đoạn chuỗi cung ứng (cùng với các mức thuế mới do Tổng thống Trump áp đặt) đã góp phần đẩy giá tăng mạnh, nhưng thuế nhập khẩu với Brazil và Việt Nam - hai nhà cung cấp lớn nhất thế giới - đang đe dọa khiến giá tăng vọt hơn nữa.
Thuế quan và cà phê
Thuế quan là một loại thuế đánh vào hàng nhập khẩu. Thông thường, một quốc gia áp dụng thuế quan nhằm tăng thu ngân sách hoặc bảo vệ ngành công nghiệp nội địa khỏi cạnh tranh nước ngoài - đôi khi là cả hai. Ý tưởng là thuế quan khiến việc sử dụng hàng hóa nhập khẩu trở nên đắt đỏ hơn. Về lý thuyết, điều này sẽ dẫn đến sự sụt giảm trong nhập khẩu và sự gia tăng sử dụng hàng hóa trong nước, với điều kiện hàng hóa đó có thể được sản xuất trong nước.
Các nhà kinh tế cho rằng thuế quan có thể hiệu quả trong một số trường hợp, chẳng hạn như ngành công nghiệp ô tô. Nếu việc nhập khẩu xe trở nên đắt hơn, các hãng xe nội địa có thể tập trung vào sản xuất trong nước, qua đó thúc đẩy sản xuất.
Tuy nhiên, ngay cả những mức thuế bảo hộ nhất cũng không thể kích thích sản xuất những mặt hàng mà Mỹ không thể dễ dàng trồng trọt hay sản xuất - như cà phê.
Cà phê chỉ phát triển trong những khu vực có điều kiện khí hậu đặc biệt: môi trường nhiệt đới ôn hòa, đất giàu dinh dưỡng và thoát nước tốt, độ ẩm cao, ít sâu bệnh. Điều này chỉ có ở “Vành đai cà phê thế giới”, nằm giữa hai chí tuyến Bắc và Nam, bao gồm các quốc gia sản xuất cà phê lớn như Brazil, Colombia, Ethiopia và Mexico (trong đó Brazil là nước sản xuất cà phê lớn nhất, chiếm khoảng 1/3 sản lượng toàn cầu).
Tại Mỹ, chỉ có bang Hawaii nằm trong vành đai này. Vì vậy, Hawaii là bang duy nhất trồng cà phê quy mô thương mại, nhưng chỉ sản xuất chưa đến 1% cà phê toàn cầu. Dù có mong muốn đến đâu, Mỹ cũng không thể tự sản xuất đủ cà phê để đáp ứng nhu cầu của chính mình.
Ngoại lệ thuế quan và các thách thức pháp lý
Đầu tháng này, vào ngày 5/9, Tổng thống Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp cập nhật các quy tắc thuế quan. Trong đó có phụ lục dài 109 trang, liệt kê các sản phẩm không được sản xuất đủ tại Mỹ, sẽ được coi là “tài nguyên thiên nhiên không sẵn có” và có thể được miễn trừ thuế trong tương lai. Cà phê và các sản phẩm từ cà phê nằm trong danh sách này, nhưng các cuộc đàm phán tiếp theo sẽ quyết định chính thức.
Tuy nhiên, hiện tại, cà phê vẫn bị áp thuế tới 50%, cùng với các mặt hàng khác từ Brazil như thịt bò, đường, đậu tương và cam. Đáng chú ý, dù nhiều quốc gia chịu thuế có thâm hụt thương mại với Mỹ, Brazil thì không.
Các thuế quan trên diện rộng này đã bị kiện ra tòa vì bị cho là trái pháp luật. Tháng 8 vừa qua, Tòa phúc thẩm liên bang tại Washington kết luận rằng ông Trump đã vượt quá quyền hạn khi dựa vào Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) để áp thuế. Tòa cho rằng quyền đánh thuế - bao gồm cả việc áp thuế quan - thuộc về Quốc hội, theo Hiến pháp Mỹ. Tổng thống không đồng ý và đã kháng cáo lên Tòa án Tối cao, nơi đã đồng ý xét xử vụ việc vào tuần đầu tiên của tháng 11. Trong khi chờ phán quyết, thuế vẫn được duy trì.
Dự luật “No Coffee Tax Act”
Quốc hội có thể sẽ không chờ lâu đến vậy. Trong tháng này, Hạ nghị sĩ Don Bacon (Đảng Cộng hòa - bang Nebraska) và Ro Khanna (Đảng Dân chủ - bang California) đã giới thiệu dự luật lưỡng đảng “No Coffee Tax Act”. Dự luật sẽ bãi bỏ thuế đối với tất cả các sản phẩm cà phê, ngoại trừ “các sản phẩm thay thế có chứa cà phê”, có hiệu lực hồi tố từ ngày 19/1/2025.
Ông Bacon nói về dự luật: “Các gia đình Mỹ đang chịu ảnh hưởng từ giá cà phê tăng cao - đã tăng 21% - và việc đánh thuế lên một sản phẩm mà chúng ta không thể trồng quy mô lớn trong nước chỉ khiến tình hình tệ hơn. Thuế quan thực chất là một loại thuế đánh vào người tiêu dùng Mỹ, làm tăng giá hàng ngày mà không tạo ra việc làm hay đưa sản xuất trở lại trong nước. Hiến pháp nêu rõ Quốc hội có quyền đặt thuế, và dự luật này là bước đầu để lấy lại quyền đó.”
Ông Khanna chia sẻ: “Người Mỹ đã từng làm cách mạng vì thuế trà. Giá cà phê ở Mỹ đã tăng đáng kể trong năm qua, một phần do thuế quan của Trump. Nếu bạn uống cà phê mỗi sáng, sao lại không tức giận vì điều đó? Dự luật lưỡng đảng của chúng tôi rất đơn giản: xóa bỏ thuế cà phê của Trump để giảm chi phí.”
Thói quen và lịch sử uống cà phê
Ông Khanna nhắc đến Sự kiện Tiệc Trà Boston. Tin hay không thì tùy, cà phê đã xuất hiện cùng thời điểm đó, nhưng chưa phổ biến. Do đây không phải cây trồng bản địa của Mỹ, cà phê được Thuyền trưởng John Smith giới thiệu vào Tân Thế giới, nhưng chưa được ưa chuộng.
Đến năm 1773, trà là đồ uống phổ biến hơn. Khi Đạo luật Trà được ban hành, giữ nguyên thuế đánh vào trà nhập khẩu, người dân Mỹ tức giận. Họ từ chối nhận tàu chở trà ở Philadelphia và New York. Riêng tại Boston, Thống đốc không cho tàu quay lại, còn dân chúng không cho dỡ hàng, dẫn đến bế tắc. Cuối cùng, người dân lén đổ trà xuống biển - sự kiện được gọi là Boston Tea Party.
Sự kiện này khiến việc chuyển từ trà sang cà phê trở thành hành động yêu nước. Năm 1774, trong thư gửi vợ, John Adams viết: “Tôi đã không được phục vụ trà và từ đó chuyển sang uống cà phê mỗi ngày. Trà phải bị từ bỏ hoàn toàn. Càng sớm, càng tốt.”
Thói quen uống cà phê ở Mỹ
Có lẽ tinh thần yêu nước đã thắng thế. Hơn 250 năm qua, cà phê đã trở thành đồ uống yêu thích của người Mỹ. Theo Hiệp hội Cà phê Quốc gia Mỹ (NCA), 66% người trưởng thành Mỹ uống cà phê mỗi ngày, cao hơn tất cả các loại đồ uống khác, và tăng gần 7% so với năm 2020. Trung bình, mỗi người uống 3 tách mỗi ngày.
Với mức tiêu thụ như vậy, việc giá tăng rõ ràng ảnh hưởng lớn:
- Một ly Venti (20 oz) ở Starbucks: 3,25 USD
- Một ly Americano 16 oz tại quán cà phê độc lập (quán cà phê thuộc sở hữu của cá nhân hoặc nhóm nhỏ, không phải là một phần của chuỗi thương hiệu lớn, thường là do người dân địa phương làm chủ): 4 USD
Như vậy các quán cà phê trên khắp nước Mỹ tạo ra hơn 68 tỷ USD doanh thu mỗi năm.
Lịch sử cà phê
Dù hiện nay cà phê gắn liền với cuộc sống hiện đại, nhưng thực ra nó được phát hiện từ thế kỷ 9 bởi người chăn dê tên Kaldi, khi ông nhận thấy đàn dê của mình trở nên hoạt bát sau khi ăn quả đỏ của cây cà phê. Kaldi thử và cũng thấy tỉnh táo hơn. Ông chia sẻ điều này với một tu viện địa phương, nơi cà phê lần đầu được pha chế thành thức uống.
Đến năm 1570, cà phê xuất hiện tại Venice (Ý), ban đầu chỉ dành cho giới giàu có. Một số tu sĩ Kitô giáo tìm cách cấm cà phê, cho rằng đây là “thức uống của quỷ dữ”. Nhưng Giáo hoàng Clement VIII đã thử và tuyên bố: “Thức uống của quỷ này thật ngon. Chúng ta nên rửa tội cho nó để đánh lừa quỷ dữ.”
Thông thường, danh tiếng của cà phê đến từ hàm lượng caffeine trong thức uống này. Tuy nhiên, cà phê đã khử caffein (decaf coffee) cũng có một lượng người hâm mộ riêng - khoảng 12% người Mỹ uống cà phê decaf mỗi ngày.
Thức uống này suýt nữa đã không xuất hiện - bởi những người yêu cà phê vốn không chủ động tìm kiếm một loại thay thế không caffeine. Nhưng vào năm 1903, Ludwig Roselius, một nhà nhập khẩu cà phê người Đức, phát hiện lô hàng cà phê của mình bị ngấm nước trong quá trình vận chuyển. May mắn thay, việc tiếp xúc với lượng nước lớn đã loại bỏ phần lớn caffeine khỏi hạt cà phê mà không làm thay đổi đáng kể hương vị. Sau một vài thử nghiệm bổ sung, cà phê decaf ra đời - hoàn toàn tình cờ.
Mặc dù một số người có thể cho rằng không có nhiều khác biệt giữa hai loại cà phê này (tác giả hài hước nhận xét rằng “những người nói vậy có lẽ không đáng tin”), nhưng trên thực tế, sự khác biệt này đủ lớn để khiến mức thuế nhập khẩu áp dụng cho hai loại có thể khác nhau.
NPK/ Vinagri News (forbes)
No comments:
Post a Comment