VINAGRI News - Giá gạo toàn cầu đã giảm 35% trong vòng một năm, xuống khoảng 360 USD/tấn - mức thấp nhất kể từ 2017, sau khi Ấn Độ - quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới - chấm dứt lệnh hạn chế xuất khẩu. Nguồn cung dồi dào kỷ lục cùng sản lượng châu Á tăng mạnh đang gây áp lực lớn lên giá, đe dọa lợi nhuận của các nhà sản xuất và làm thay đổi cán cân thương mại toàn cầu.
Tóm lược:
> Giá gạo toàn cầu giảm 35%, xuống 360 USD/tấn, mức thấp nhất từ 2017.
> Ấn Độ dỡ bỏ hạn chế xuất khẩu, cùng với sản lượng kỷ lục tại châu Á, khiến thị trường dư cung nghiêm trọng.
> Giá gạo dự kiến còn giảm đến cuối năm 2025, trước khi ổn định trong năm 2026.
> Châu Á chiếm 90% sản xuất và tiêu thụ gạo toàn cầu, trong khi châu Phi phụ thuộc nặng vào nhập khẩu.
> Giá nội địa cao tại Nhật Bản, Philippines, Indonesia phản ánh tác động của chính sách bảo hộ và biến động khí hậu.
Thị trường gạo bước vào giai đoạn dư cung nghiêm trọng
Theo dữ liệu mới nhất, giá gạo thế giới đã giảm tới 35% chỉ trong một năm, xuống quanh mức 360 USD/tấn, sau khi Ấn Độ chính thức nới lỏng hạn chế xuất khẩu trong năm 2024.
Sau ba năm biến động mạnh, thị trường hiện đối mặt với tình trạng dư cung, khi sản lượng toàn cầu đạt kỷ lục 541 triệu tấn trong năm 2024. Điều này đã khiến giá lao dốc và gây xáo trộn cân bằng cung - cầu giữa các nước xuất khẩu và nhập khẩu.
Ba năm biến động mạnh chưa từng có
Kể từ năm 2022, Ấn Độ - nước chiếm khoảng 40% lượng gạo xuất khẩu toàn cầu - đã hạn chế xuất khẩu nhằm kiềm chế đà tăng giá thế giới (tăng 19% trong giai đoạn 2022 - 2023), vốn chịu tác động từ xung đột Nga - Ukraine và thời tiết bất lợi tại châu Á.
Tuy nhiên, việc mở cửa xuất khẩu trở lại trong năm 2024, cộng với mùa vụ bội thu tại nhiều nước châu Á, đã kéo giá giảm sâu nhất trong gần một thập kỷ.
Các chuyên gia dự báo, với triển vọng sản xuất tiếp tục tăng trong năm 2026 và hiện tượng La Niña có khả năng quay trở lại vào quý IV/2025, nguồn cung dư thừa sẽ tiếp tục mở rộng. Giá gạo nhiều khả năng sẽ còn giảm đến cuối năm 2025, trước khi ổn định trở lại trong năm 2026 ở mức thấp nhất trong vòng 10 năm.
Châu Á thống trị thị trường - Châu Phi phụ thuộc nặng nề vào nhập khẩu
Gạo là lương thực được tiêu thụ nhiều nhất thế giới, vượt qua cả lúa mì và ngô.
Dù có tầm quan trọng chiến lược đối với an ninh lương thực, gạo lại ít được giao dịch trên thị trường quốc tế, bởi châu Á chiếm tới 90% sản lượng và tiêu thụ toàn cầu, trở thành trung tâm chi phối hoàn toàn thị trường.
Ngược lại, châu Phi hạ Sahara lại phụ thuộc nặng nề vào nhập khẩu gạo từ châu Á. Trong năm 2024, 5 quốc gia châu Á (trong đó có Ấn Độ, Thái Lan, Việt Nam, Pakistan và Myanmar) chiếm tới 75% lượng gạo xuất khẩu toàn cầu, riêng Ấn Độ chiếm 40%, khiến nhiều nước châu Phi trở nên dễ tổn thương trước chính sách thương mại của các nền kinh tế châu Á.
Gạo - Mặt hàng mang tính chính trị cao tại châu Á
Tại nhiều nước châu Á, gạo không chỉ là lương thực chủ lực mà còn là vấn đề chính trị nhạy cảm.
Đà giảm giá kéo dài đang đe dọa lợi nhuận của nông dân ở các quốc gia có hiệu suất sản xuất thấp hơn Ấn Độ.
Philippines, một trong những nhà nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới, đã tạm ngừng nhập khẩu trong 60 ngày kể từ 1/9 để hỗ trợ nông dân nội địa.
Indonesia chuyển hướng sang chiến lược tự chủ lương thực, ưu tiên sản xuất trong nước nhằm giảm phụ thuộc vào nhập khẩu.
Trong khi đó, các nền kinh tế phát triển hơn như Nhật Bản vẫn duy trì chính sách bảo hộ mạnh mẽ, áp hạn ngạch nhập khẩu nghiêm ngặt dưới sức ép từ các nhóm lợi ích nông nghiệp, bất chấp rủi ro làm méo mó thị trường nội địa.
Năm 2023, ngành lúa gạo Nhật Bản hứng chịu mùa vụ thất bát nghiêm trọng do nắng nóng cực đoan khiến năng suất sụt giảm mạnh. Tình hình càng trầm trọng hơn sau trận động đất lớn ở miền Nam vào tháng 8/2024, khiến nguồn cung gạo khan hiếm.
Do chính sách bảo hộ duy trì mức giá nội địa cao, hiện một túi gạo 5 kg tại Tokyo có giá khoảng 4.000 yên (tương đương 26 USD) - cao gấp hơn 3 lần so với giá gạo Thái Lan tương đương chỉ 8 USD tại Bangkok.
NPK/ Vinagri News (Theo Coface)
No comments:
Post a Comment