VINAGRI News - Thử nghiệm tự do hóa thị trường lúa mì tại tỉnh Punjab (Pakistan) đã nhanh chóng trở thành một bài học thất bại về quản lý kinh tế. Chính sách được kỳ vọng giảm gánh nặng ngân sách và thúc đẩy cạnh tranh, nhưng chỉ sau vài tháng đã dẫn đến hỗn loạn giá cả, đầu cơ và sự can thiệp trở lại của nhà nước.
Tóm lược:
> Punjab chấm dứt chính sách thu mua và hỗ trợ giá lúa mì của nhà nước, cho phép tư nhân mua trực tiếp từ nông dân.
> Thiếu khung pháp lý, cơ chế kiểm soát giá, quản lý dự trữ và quy định về nhập - xuất khẩu.
> Sau thu hoạch, giá rớt mạnh; giữa mùa hè, lũ lụt khiến giá tăng vọt gấp đôi.
> Chính quyền buộc phải can thiệp, áp trần giá và kiểm soát vận chuyển lúa mì, hủy bỏ gần như toàn bộ quá trình tự do hóa.
> Nhà đầu tư và doanh nghiệp xay xát phản đối, nông dân nản lòng không muốn gieo trồng vụ mới.
> Các chuyên gia cảnh báo rằng cải cách thị trường thất bại do “thiếu chuẩn bị thể chế” và có thể khiến hệ thống quay lại tình trạng quan liêu, kém hiệu quả trước đây.
Bước đi gây tranh cãi của tỉnh Punjab trong việc tự do hóa thị trường lúa mì đã nhanh chóng biến thành một cuộc khủng hoảng chính sách và hỗn loạn kinh tế.
Ban đầu, chính quyền kỳ vọng việc chấm dứt vai trò thu mua lúa mì của nhà nước sẽ giúp giảm gánh nặng ngân sách, khuyến khích tư nhân - bao gồm các nhà máy xay, thương nhân và nhà đầu tư nước ngoài - tham gia thị trường. Tuy nhiên, chỉ sau vài tháng, khoảng trống trong kế hoạch và thiếu chuẩn bị đã khiến mô hình này sụp đổ.
Không có lộ trình rõ ràng cho nhập khẩu, xuất khẩu, cũng như cơ chế kiểm soát giá, ngăn đầu cơ hay giám sát thị trường, chính sách nhanh chóng bộc lộ sự yếu kém. Một quan chức thừa nhận: “Chúng tôi tự do hóa mà không có khuôn khổ pháp lý hay vận hành rõ ràng.”
Ban đầu, khu vực tư nhân mua vào hơn 1 triệu tấn lúa mì, giúp ổn định giá sau thu hoạch. Nhưng không lâu sau, giá rơi xuống 2.300 rupee/maund, thấp hơn cả ngô, và chỉ được cứu vãn phần nào nhờ nhu cầu bất ngờ từ ngành thức ăn chăn nuôi.
Đến giữa mùa hè, lũ lụt ở miền Nam Punjab làm gián đoạn chuỗi cung ứng, khiến giá tăng vọt lên 4.000 rupee/maund. Không có hệ thống giám sát giá hay chống đầu cơ, tình trạng tích trữ và trục lợi bùng phát.
Lo ngại giá bột mì và bánh tăng cao, chính quyền đột ngột đảo chiều, ban hành trần giá 3.000 rupee/maund theo Đạo luật Hàng hóa thiết yếu 2024, đồng thời áp dụng kiểm soát vận chuyển nội địa và đột kích kho tư nhân, hoàn toàn phủ nhận chính sách tự do hóa trước đó.
Các nhà đầu tư và doanh nghiệp xay xát bị đặt trong tầm ngắm điều tra. Ông Khaleeq Arshad, Chủ tịch Hiệp hội Xay xát Tiến bộ (PFMG), nói: “Những người mua hợp pháp lại bị trừng phạt - chính phủ đang phản bội chính nguyên tắc mà họ đề ra.”
Giá thấp, sự can thiệp tùy tiện và bất ổn chính sách khiến nông dân ngần ngại gieo trồng vụ mới, buộc chính quyền phải yêu cầu các trang trại nhà nước mở rộng diện tích nhằm tránh thiếu hụt sản lượng.
Các chuyên gia nông nghiệp cho rằng Punjab đã bỏ qua yếu tố nền tảng: lúa mì không chỉ là một loại cây trồng, mà là trụ cột của an ninh lương thực và ổn định giá cả. Không có cơ chế điều tiết, thị trường dễ bị thao túng và sốc cung cầu.
Một chuyên gia nhận xét: “Không thể tự do hóa thị trường lương thực khi chưa có sự chuẩn bị về thể chế.”
Giới trong ngành lo ngại hệ thống có thể quay lại mô hình hạn ngạch cũ, nơi một số ít doanh nghiệp được ưu tiên tiếp cận nguồn lúa mì trợ cấp, kéo theo tham nhũng và kém hiệu quả - những căn bệnh mà cải cách này từng muốn xóa bỏ.
Các nhà máy xay cũng phàn nàn rằng những cải cách hạ tầng được hứa hẹn như hệ thống chứng chỉ kho điện tử hay tín dụng ưu đãi chưa bao giờ được thực hiện. “Tất cả chỉ nằm trên giấy,” một nhà đầu tư nhận định.
Thử nghiệm tự do hóa thị trường lúa mì ở Punjab cho thấy việc nới lỏng quản lý mà không có nền tảng thể chế vững chắc có thể gây ra rối loạn, bất ổn giá cả và mất lòng tin thị trường - bài học đắt giá cho mọi nỗ lực cải cách nông nghiệp.
NPK/ Vinagri News (Dawn)
No comments:
Post a Comment