VINAGRI News - Mexico đang đối mặt với khủng hoảng ngô do sản xuất đình trệ, thời tiết cực đoan và lệnh cấm ngô biến đổi gen. Nhập khẩu từ Mỹ ngày càng tăng, trong khi giá trong nước cao, gây áp lực lên người tiêu dùng và nông dân. Các biện pháp hỗ trợ của chính phủ giúp hạ nhiệt tạm thời, nhưng nếu không thay đổi chính sách, khủng hoảng sẽ còn lan rộng.
Quetzalcóatl cũng không thể cứu được nàng. (Ảnh: Gerardo Vieyra)
Tóm lược:
> Mexico tiêu thụ ngô bình quân đầu người cao nhất thế giới, sản xuất trong nước không đủ đáp ứng.
> Nhập khẩu ngô chiếm khoảng 50% nhu cầu năm 2024/2025.
> Nông dân biểu tình buộc chính phủ công bố gói trợ cấp và tín dụng mới.
> Lệnh cấm ngô biến đổi gen khiến nông dân yếu thế và Mexico thua kiện Mỹ.
> Giá ngô thế giới giảm nhưng giá bánh tortilla trong nước dự kiến tăng 15 - 20%.
> Biến đổi khí hậu và hạn hán đe dọa năng suất; cần đầu tư công nghệ và hiện đại hóa hệ thống tưới.
> Chính sách bảo hộ và can thiệp sâu đang cản trở hiệu quả sản xuất và đe dọa an ninh lương thực quốc gia.
Ngô - biểu tượng văn hóa và lương thực cốt lõi của Mexico - đang trở thành tâm điểm của một cuộc khủng hoảng nông nghiệp, khi sản xuất trong nước suy yếu, chính sách hạn chế và biến đổi khí hậu đe dọa an ninh lương thực quốc gia.
Đối với người Mexico, ngô không chỉ là lương thực mà còn là biểu tượng của bản sắc dân tộc, bắt nguồn từ thời tiền Tây Ban Nha. Các cộng đồng bản địa xem ngô là món quà từ thần Quetzalcóatl, và cho đến nay, bánh tortilla từ ngô vẫn là món ăn không thể thiếu trong mọi bữa ăn. Câu nói “Sin maíz no hay país” - “Không có ngô, không có đất nước” - đã trở thành khẩu hiệu gắn liền với phong trào dân tộc chủ nghĩa do cựu Tổng thống Andrés Manuel López Obrador khởi xướng từ năm 2018.
Sự phụ thuộc của Mexico vào nhập khẩu Ngô tiếp tục tăng
Sản lượng nội địa và nhập khẩu ngô theo tấn
Tuy nhiên, hiện thực đang ngày càng xa rời biểu tượng. Mexico là quốc gia tiêu thụ ngô bình quân đầu người lớn nhất thế giới, đến mức sản xuất nội địa không còn đủ đáp ứng nhu cầu. Ngày càng nhiều ngô vàng được nhập khẩu, chủ yếu từ Mỹ, để phục vụ thức ăn chăn nuôi và công nghiệp, trong khi ngô trắng - loại được người dân ưa chuộng - được giữ lại cho tiêu dùng trong nước.
Phụ thuộc ngày càng sâu vào ngô nhập khẩu từ Mỹ
Nhiệt độ tăng cao, năng suất giảm, hạn hán kéo dài cùng với lệnh cấm trồng ngô biến đổi gen được ghi vào Hiến pháp đã khiến Mexico ngày càng phụ thuộc vào nguồn cung từ Mỹ.
Trong niên vụ 2024/2025, nhập khẩu ngô được dự báo chiếm khoảng 50% tổng nhu cầu tiêu thụ, tăng mạnh so với mức 1/3 cách đây một thập kỷ, trong khi sản lượng trong nước gần như không tăng trưởng.
Chính phủ Obrador và người kế nhiệm - Tổng thống Claudia Sheinbaum - đã nỗ lực bảo đảm tự chủ nguồn ngô trắng, thông qua chính sách giá thu mua tối thiểu cho nông dân sở hữu đất dưới 5 ha, đồng thời khuyến khích trồng các giống ngô bản địa.
Nhưng một vụ mùa bội thu tại Mỹ đã khiến giá ngô toàn cầu giảm mạnh, làm nông dân Mexico lao đao vì chi phí đầu vào tăng, trong khi lợi nhuận giảm và bạo lực nông thôn leo thang.
Biểu tình và hỗ trợ khẩn cấp từ chính phủ
Sau nhiều tháng căng thẳng, khủng hoảng nông dân bùng phát trong tuần qua khi nhiều nhóm nông dân phong tỏa các tuyến đường và quốc lộ trên khắp cả nước, yêu cầu chính phủ tăng hỗ trợ và bảo vệ thu nhập.
Ngay trước khi đoàn biểu tình tiến vào thủ đô Mexico City, chính phủ của bà Sheinbaum đã nhượng bộ, công bố gói trợ cấp mới, các chương trình tín dụng ưu đãi và khung giá tham chiếu nhằm giúp nông dân và doanh nghiệp lớn ký kết trực tiếp các hợp đồng mua bán.
Biện pháp này đã xoa dịu tạm thời cuộc khủng hoảng. Tuy nhiên, vấn đề cốt lõi vẫn chưa được giải quyết. Nếu mức tiêu thụ, năng suất, thời tiết và chính sách tiếp tục theo xu hướng hiện nay, cuộc khủng hoảng ngô của Mexico sẽ ngày càng trầm trọng.
Mâu thuẫn trong chính sách và hệ lụy kinh tế
Chính sách hiện tại của Mexico được đánh giá là mâu thuẫn và thiếu bền vững: nước này muốn tăng sản lượng, hỗ trợ nông dân nhỏ, bảo tồn giống ngô bản địa, cấm ngô biến đổi gen, nhưng đồng thời lại đặt mục tiêu tự chủ lương thực - điều gần như bất khả thi trong dài hạn.
Giống như cách Mexico đang quản lý tập đoàn dầu khí quốc gia Pemex, chính sách ngô hiện nay mang nặng tính biểu tượng và chính trị, nhưng thiếu tính kinh tế thực tế.
Việc ấn định giá thu mua cho nông dân nhỏ lẻ khiến nông nghiệp quy mô lớn mất lợi thế kinh tế, làm giảm hiệu quả và năng suất. Đồng thời, ép các doanh nghiệp lớn mua ngô với giá cao hơn sẽ đẩy giá bán lẻ tăng mạnh, ảnh hưởng đến toàn bộ chuỗi cung ứng thực phẩm.
Lệnh cấm ngô biến đổi gen - “đòn phản tác dụng”
Lệnh cấm trồng ngô biến đổi gen (GMO) được xem là một trong những quyết định gây thiệt hại nhất dưới thời ông López Obrador. Chính sách này khiến nông dân Mexico yếu thế hơn vì không được sử dụng giống có năng suất cao, chống chịu tốt, buộc nước này phụ thuộc nhiều hơn vào ngô nhập khẩu từ Mỹ.
Mexico dẫn đầu thế giới về tiêu thụ Ngô
Tiêu thụ ngô bình quân hàng năm trên đầu người theo quốc gia, 2023
Mexico thậm chí đã thua kiện trong khuôn khổ USMCA (Hiệp định Thương mại Mỹ - Mexico - Canada) vào năm 2024, do không chứng minh được bằng chứng khoa học cho việc ngừng nhập khẩu ngô GMO từ Mỹ. Trớ trêu thay, người Mexico vẫn gián tiếp tiêu thụ ngô biến đổi gen mỗi ngày, thông qua thịt và sản phẩm chăn nuôi sử dụng thức ăn nhập khẩu từ Mỹ.
Vì lệnh cấm này được ghi vào Hiến pháp, việc đảo ngược gần như bất khả thi trong nhiều năm tới. Tuy nhiên, với nền tảng khoa học của mình, bà Sheinbaum được kỳ vọng sẽ tìm giải pháp giảm thiểu thiệt hại kinh tế do chính sách này gây ra.
Giá ngô giảm, nhưng giá bánh tortilla vẫn tăng
Điều nghịch lý là trong khi giá ngô quốc tế giảm khoảng 10% kể từ tháng 2/2025 và đồng peso mạnh lên, người tiêu dùng Mexico vẫn không được hưởng lợi. Ngược lại, giá bánh tortilla - thực phẩm chủ yếu của người dân - dự kiến tăng 15 - 20% trong những tháng tới do chi phí sản xuất tăng, theo ông Homero López García, Chủ tịch Hội đồng Quốc gia Bánh Tortilla.
Điều này có thể thúc đẩy lạm phát - bởi bánh tortilla chiếm tỷ trọng lớn trong rổ hàng tiêu dùng của người Mexico.
Tương lai khó khăn cho nông nghiệp Mexico
Trong bối cảnh nhiệt độ tăng cao và hạn hán tái diễn, sản lượng ngô nội địa sẽ còn chịu áp lực lớn hơn. Giới chuyên gia cho rằng đầu tư vào công nghệ, hiện đại hóa hệ thống tưới tiêu và tăng quy mô sản xuất là điều cấp thiết để tăng năng suất.
Việc hỗ trợ nông dân nhỏ và bảo tồn giống ngô bản địa là mục tiêu đáng trân trọng, nhưng không đủ để giảm phụ thuộc nhập khẩu. Trái lại, nếu không cân bằng giữa chính sách bảo tồn và thực tiễn sản xuất, Mexico có thể đánh mất chủ quyền lương thực do phụ thuộc vào thị trường quốc tế.
NPK/ Vinagri News (Bloomberg)
No comments:
Post a Comment