VINAGRI News - Dù chính phủ Campuchia đã chi hàng trăm triệu đô la Mỹ thông qua các khoản vay từ năm 2016 nhằm ổn định thị trường lúa gạo, giá lúa tẻ (paddy) vẫn tiếp tục giảm do biến động thị trường toàn cầu, chi phí sản xuất tăng cao và thiếu cơ sở hạ tầng lưu trữ, khiến nhiều nông dân rơi vào cảnh nợ nần.
Tóm lược:
> Giá lúa tẻ giảm mạnh từ 700 riel xuống 640 riel/kg, gây thua lỗ cho nông dân.
> Nguyên nhân: thừa cung, chi phí sản xuất cao, hạn chế kho lưu trữ, biến động thị trường toàn cầu.
> Campuchia là nước xuất khẩu gạo lớn thứ 7 thế giới, nhưng không kiểm soát được giá toàn cầu.
> Chính phủ đã đầu tư 208 triệu USD (2016 - 2024), năm nay phê duyệt 40 triệu USD, nhưng chưa đủ.
> Giải pháp lâu dài: tăng kho lưu trữ, hỗ trợ chi phí, cải thiện năng suất và tổ chức cộng đồng nông dân.
Giá lúa giảm, nông dân thiệt hại nặng
Gạo là lương thực chính tại Campuchia, chiếm phần lớn trong GDP và là nguồn thu nhập quan trọng của khoảng 1,7 triệu hộ nông dân canh tác trên 3 triệu ha đất. Theo khảo sát nông nghiệp năm 2024, 272.800 hộ trồng lúa thơm, trong khi 1,37 triệu hộ trồng lúa tẻ.
Tuy nhiên, giá lúa liên tục giảm hàng năm, đặt ra nhiều câu hỏi về chính sách dài hạn và cách sử dụng 208 triệu USD ngân sách chính phủ từ năm 2016 - 2024. Trong mùa mưa gần đây, giá lúa giảm mạnh khiến nhiều nông dân bức xúc, chia sẻ trên mạng xã hội về khó khăn chi trả chi phí sản xuất.
Các giống lúa OM 5451 và IR xuất khẩu sang Việt Nam, nhưng từ giữa tháng 8, giá giảm từ 700 riel xuống 640 riel/kg (khoảng 3.900 đồng/kg), theo Hiệp hội Lúa gạo Campuchia (CRF). Giống địa phương Srange có giá tương đương lúa Việt Nam.
Nông dân Yem Yom ở tỉnh Kampong Thom trồng 4,5 ha, trong đó 4 ha là Pka Romdoul và 0,5 ha là OM 5451. Ông cho biết giá lúa giảm khiến chi phí sản xuất cao khó bù đắp. Ông dùng 5 bao phân cho 0,5 ha OM (mỗi bao 85.000 riel), cùng thuốc trừ sâu 45.000 riel/chai và thuê máy gặt 350.000 riel/ha.
Giá Pka Romdoul hiện khoảng 900 - 1.030 riel/kg (khoảng 5.500 - 6.300 đồng/kg), thấp hơn so với 1.200 riel năm ngoái. Năng suất 4 ha đạt 4 tấn, ông dự báo giá OM giảm xuống còn 500 riel/kg (khoảng 3.000 đồng/kg), khiến thu nhập chỉ còn 4 triệu riel (~995 USD), bằng một nửa năm trước.
Thừa cung, hạn chế lưu trữ
Ông Lor Eakkim, chủ nhà máy xay gạo Jing Mii, tỉnh Battambang, cho biết lúa của nhiều nông dân không đạt chuẩn do chín không đều, cỏ lẫn nhiều, trong khi giống Srange có giá thấp nhất so với OM 5451 và IR.
Thương lái Chheng Sopheak nhận định giá giảm trùng với vụ Pka Mail, loại lúa thơm phổ biến và xuất khẩu mạnh. Vì thu hoạch chỉ một lần/năm, các nhà máy xay gạo cạnh tranh mua loại này. Giá Pka Mail hiện 920 - 1.000 riel/kg (khoảng 5.676 - 6.170 VNĐ/kg) ở các tỉnh Banteay Meanchey và Kampong Thom.
Ông Eakkim và Sopheak cũng thừa nhận khả năng lưu trữ của các xưởng xay hạn chế, chỉ mua các giống Pka Romdoul và Pka Mail có năng suất cao và thị trường xuất khẩu tốt. Trong khi đó, giống OM được tiêu thụ nội địa rộng rãi nhưng thừa cung, dẫn đến giá lúa tẻ giảm theo.
Campuchia - nước xuất khẩu gạo lớn thứ bảy thế giới
Hai thập kỷ qua, sản lượng lúa tăng cao nhưng nông dân vẫn đối mặt chi phí phân bón, thuốc trừ sâu, chi phí cày và gặt cao, vì hầu hết vật tư nhập khẩu từ các nước láng giềng, trong khi chi phí sản xuất ở Việt Nam thấp hơn nhờ sản xuất và bán nội địa.
Dù chi phí cao, ông Eakkim cho rằng nông dân có thể bù lỗ nếu tăng năng suất, nhưng giải pháp dài hạn vẫn chưa rõ ràng vì Campuchia không kiểm soát giá gạo toàn cầu. Nước này xuất khẩu dưới 1 triệu tấn/năm, trong khi Ấn Độ 20 triệu tấn, Thái Lan 7 triệu tấn, Việt Nam 8,15 - 9,04 triệu tấn.
Gạo Campuchia vẫn đắt đỏ trên thị trường quốc tế, đặt ngành lúa gạo nội địa vào nguy cơ cạnh tranh. Theo World Population Review 2025, Campuchia đứng thứ bảy thế giới về xuất khẩu gạo xay, sau Ấn Độ, Thái Lan, Việt Nam, Pakistan…
Việc Ấn Độ tạm dừng xuất khẩu gạo vào giữa năm 2023 khiến giá lúa tẻ Campuchia đạt mức cao nhất 20 năm, đồng thời tăng nhu cầu Việt Nam đối với các giống OM và IR lên mức kỷ lục.
Ông Lee Chhean, chủ nhà máy xay gạo tại Prey Veng, cho biết giá giảm hiện nay là do khủng hoảng gạo toàn cầu và giới hạn kho lưu trữ, trong khi Việt Nam cần mua vào để giảm thừa cung.
Ngân sách nhà nước và các khoản vay chưa đủ
Chính phủ hàng năm cấp vốn vay để ổn định giá lúa và nâng cấp kho xay, tổng cộng 208 triệu USD (2016 - 2024). Năm nay, phê duyệt 40 triệu USD, nhưng vẫn chưa giải quyết triệt để.
Một số nhà máy xay xát như Lee Chhean và Jing Mii phản ánh họ chưa nhận được hỗ trợ đầy đủ và thiếu cơ sở lưu trữ, dẫn đến không thể mua hết lúa nông dân. Năm 2018, ARDB chi 5 triệu USD xây kho 50.000 tấn và nhà sấy 1.500 tấn tại Kampong Speu. Năm 2019, 45 triệu USD được đầu tư vào kho và cơ sở xay tại Battambang, Kampong Thom, Prey Veng, Takeo.
Giải pháp dài hạn và hỗ trợ nông dân
Nông dân, thương lái, xưởng xay kêu gọi chính phủ giảm chi phí sản xuất và mở rộng kho lưu trữ, nhằm giảm rủi ro vụ mùa.
Năm giống lúa thóc đã giành giải thưởng gạo ngon nhất thế giới, vào ngày 10 tháng 9 năm 2024. Ảnh: Kiripost
Thứ trưởng kiêm phát ngôn viên MAFF Khim Finan từ chối bình luận, nhưng khẳng định chính phủ đang nỗ lực giải quyết. Bộ trưởng Dith Tina trên Facebook ngày 2/11 cảm ơn nông dân đã nâng cao nhận thức về giá lúa giảm, đồng thời kêu gọi thương lái mua lúa với giá hợp lý.
Tính đến 10/11, hơn 15.000 tấn lúa đã được nông dân bán cho các nhà máy xay xát. Bộ trưởng Tina cũng khuyến nghị kéo dài thời gian trả nợ vay cho nông dân và thành lập nhóm cộng đồng để vay vốn sản xuất.
Hiện tại, CRF chưa phản hồi về các chính sách dài hạn. Tuy nhiên, câu chuyện giá lúa giảm mạnh đang nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về cơ sở hạ tầng, quản lý chi phí và chính sách ổn định thị trường lâu dài cho ngành lúa gạo Campuchia.
NPK/Vinagri News (Kiripost)
No comments:
Post a Comment