VINAGRI News - Nghiên cứu mới cho thấy lũ lụt cực đoan đã khiến năng suất lúa toàn cầu giảm mạnh trong hơn 30 năm qua, với mức sụt giảm bình quân 4,3% mỗi năm. Xu hướng này đang tăng nhanh do biến đổi khí hậu, đe dọa an ninh lương thực và giá gạo thế giới.
Tóm lược:
> Lũ lụt cực đoan khiến năng suất lúa toàn cầu giảm 4,3%/năm (1980 - 2015).
> Đông Nam Á, Trung Quốc và Ấn Độ chịu thiệt hại nặng nhất (tới 15%/năm).
> Giá gạo toàn cầu có nguy cơ tăng do nguồn cung giảm.
> Giống lúa chịu ngập là giải pháp tiềm năng nhưng gặp rào cản văn hóa và chi phí.
> Biến đổi khí hậu khiến mức độ thiệt hại sau 2015 tiếp tục tăng.
Các đợt lũ lụt cực đoan đang gây ra sự sụt giảm nghiêm trọng đối với một trong những loại lương thực quan trọng nhất thế giới, theo nghiên cứu mới được công bố.
Một báo cáo đăng trên tạp chí Science Advances ngày thứ Năm cho biết, các trận lũ tàn phá tại châu Á và các khu vực lân cận giai đoạn 1980 - 2015 đã khiến năng suất lúa giảm trung bình 4,3% mỗi năm, tương đương tổn thất sản lượng lên tới 18 triệu tấn trên phạm vi toàn cầu.
Tác giả chính của nghiên cứu, Zhi Li, trợ lý giáo sư ngành kỹ thuật dân dụng, môi trường và kiến trúc tại Đại học Colorado Boulder, nói với ABC News rằng kết quả này “rất gây sốc”.
Một bức ảnh chụp từ trên không cho thấy những cánh đồng lúa bị ngập nước bên cạnh một con sông cũng bị tràn bờ, sau khi một con đập xả nước do mưa lớn gây ra bởi Bão nhiệt đới Matmo tại Thành phố Tuguegarao, tỉnh Cagayan, Philippines, vào ngày 4 tháng 10 năm 2025. John Dimain/AFP
“Đó là mức tác động khổng lồ,” Li nhận định, đồng thời cho biết mức giảm này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng tới an ninh lương thực ở nhiều địa phương.
Mức giảm năng suất lớn tại Đông Nam Á, Trung Quốc và Ấn Độ
Nhóm nghiên cứu đã sử dụng mô hình lũ lụt toàn cầu và so sánh với dữ liệu ngập lụt thu thập từ vệ tinh để xác định mức độ liên hệ giữa mỗi sự kiện “lũ giết lúa” và tỷ lệ giảm năng suất tương ứng.
Mặc dù mức giảm trung bình là 4,3% mỗi năm, một số quốc gia chịu ảnh hưởng mạnh hơn:
𑇐 Đông Nam Á ghi nhận mức giảm khoảng 7%.
𑇐 Một số vùng trồng lúa trọng điểm như bờ đông Trung Quốc và nhiều khu vực ở Ấn Độ thậm chí mất tới 15% năng suất mỗi năm.
Nghiên cứu cũng cho thấy mức độ thiệt hại tăng tốc đáng kể sau năm 2000 - trùng với giai đoạn mà biến đổi khí hậu khiến các trận lũ ngày càng thường xuyên và nghiêm trọng hơn.
Tác động kinh tế toàn cầu: Giá gạo có nguy cơ tăng mạnh
Gạo là một trong những loại ngũ cốc rẻ nhất để sản xuất do mang lại năng suất cao và hiệu quả kinh tế. Đây cũng là lương thực chính của hơn một nửa dân số thế giới, đặc biệt tại châu Á, châu Phi hạ Sahara và Nam Mỹ, theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA).
Một công nhân đang trải lúa thóc ra phơi nắng để làm khô ở vùng ngoại ô thị trấn Zalun, thuộc khu vực Đồng bằng Irrawaddy của Myanmar, vào ngày 8 tháng 5 năm 2025. Sai Aung Main/AFP
Việc sản lượng giảm liên tục có thể gây mất ổn định giá gạo toàn cầu, Li cảnh báo. Theo logic kinh tế thông thường, nguồn cung sụt giảm sẽ đẩy giá tăng lên.
Giáo sư kinh tế nông nghiệp Anna Josephson (Đại học Arizona) cho biết:
“Bất kỳ cú sốc lớn nào cũng có thể tạo ra tác động mạnh lên hệ thống lương thực. Khi giá tăng, nhiều người sẽ không còn đủ khả năng mua thực phẩm.”
Trong ngắn hạn, người tiêu dùng buộc phải trả giá cao hơn hoặc chuyển sang thực phẩm thay thế, tạo ra hiệu ứng lan tỏa trong nền kinh tế.
Giáo sư Cristina Connolly (Đại học Connecticut) giải thích thêm:
“Nếu nông dân mất mùa, họ sẽ có ít tiền để chi tiêu. Điều này dẫn đến doanh thu giảm tại các cửa hàng, khiến người lao động bị mất việc và tạo ra vòng xoáy suy giảm kinh tế tại địa phương.”
Một bức ảnh chụp bằng máy bay không người lái từ trên cao cho thấy một nông dân đang thu hoạch lúa tại thành phố Tuân Hóa (Zunhua), tỉnh Hà Bắc, miền bắc Trung Quốc, vào ngày 2 tháng 11 năm 2025. Liu Mancang/Tân Hoa Xã (Xinhua)
Tìm kiếm giải pháp: Giống lúa chịu ngập - nhưng không dễ áp dụng
Một trong các giải pháp được đề xuất là phát triển các giống lúa chịu ngập tốt hơn.
Tuy nhiên, theo Connolly, điều này không đơn giản:
𑇐 Gạo mang giá trị văn hóa sâu sắc ở nhiều vùng trồng trọt truyền thống.
𑇐 Người dân có thể không sẵn sàng chuyển sang giống mới khác với loại đã gắn bó qua nhiều thế hệ.
𑇐 Các giống biến đổi gen hoặc giống cải tiến thường đắt hơn, khiến giá thành lúa gạo có thể vẫn tăng ngay cả khi năng suất phục hồi.
Tình trạng xấu đi sau năm 2015: Nhiệt độ toàn cầu tiếp tục tăng
Li cho biết, mức suy giảm năng suất lúa đã tăng nhanh hơn trong thập kỷ qua, sau khi nghiên cứu kết thúc vào năm 2015, do Trái Đất tiếp tục nóng lên.
Nông dân Riston Pasaribu đang nhổ bỏ những cây lúa bị hư hại mà ông đã trồng vài tuần trước, do bị ngập lụt trong mùa mưa luôn xảy ra ở quận Pantai Labu, huyện Deli Serdang, Bắc Sumatra, Indonesia, vào ngày 13 tháng 10 năm 2025. Panyahatan Siregar/NurPhoto
Josephson nhấn mạnh: “Những con số trong nghiên cứu có thể chỉ là mức tối thiểu. Trong 10 năm gần đây, biến đổi khí hậu đã gây ra nhiều thảm họa nghiêm trọng hơn.”
Theo các nhà khoa học khí hậu, biến đổi khí hậu do con người gây ra khiến:
𑇐 Các sự kiện mưa cực đoan thường xuyên hơn và dữ dội hơn.
𑇐 Điều này kéo theo lũ lụt quy mô lớn hơn, tàn phá nhiều vùng trồng lúa trọng điểm.
Năm 2023, hơn 80% các thiên tai thủy khí tượng tại châu Á là lũ lụt và bão, theo Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO). Châu Á vẫn là khu vực chịu ảnh hưởng thiên tai nặng nề nhất liên quan đến thời tiết và khí hậu trên toàn cầu.
NPK/ Vinagri News (ABC News)
No comments:
Post a Comment