VINAGRI News - Ngành tôm Bangladesh, từng đạt kim ngạch 529 triệu USD nhưng hiện chỉ còn dưới 300 triệu USD, được đánh giá có thể bứt phá lên 5 tỷ USD trong vòng 5 năm nếu được tháo gỡ rào cản chính sách và đẩy mạnh nuôi tôm thẻ chân trắng. Tuy nhiên, các vấn đề về dịch bệnh, kháng sinh, thủ tục cấp phép và thiếu hỗ trợ tài chính đang khiến ngành này chậm phục hồi.
Tóm lược:
> Ngành tôm Bangladesh từng đạt 529 triệu USD nhưng nay chỉ còn dưới 300 triệu USD.
> Nếu tháo gỡ rào cản và đẩy mạnh nuôi Vannamei, kim ngạch có thể đạt 5 tỷ USD trong 5 năm.
> Các vấn đề chính: kháng sinh không đạt chuẩn, bệnh đốm trắng, thiếu giám sát, thủ tục cấp phép chậm.
> Năng suất: tôm sú 0,5 tấn/ha; Vannamei 12 - 15 tấn/ha.
> 70/100 doanh nghiệp xuất khẩu tôm đã ngừng hoạt động vì thiếu nguyên liệu.
> Chính phủ xem xét mở rộng hỗ trợ: tín dụng ưu đãi, trợ giá điện, cải thiện quản lý.
> Ngành kỳ vọng phục hồi và lấy lại danh hiệu “Vàng Trắng”.
Ngành tôm Bangladesh - từng là động lực xuất khẩu trị giá nửa tỷ USD - đang kỳ vọng lấy lại vị thế và vươn lên mốc 5 tỷ USD trong vòng 5 năm nếu được hỗ trợ chính sách phù hợp, theo nhận định của các doanh nghiệp và chuyên gia trong ngành.
Dữ liệu của Cục Xúc tiến Xuất khẩu (EPB) cho thấy năm tài khóa 2015 - 2016, Bangladesh thu về 529 triệu USD từ xuất khẩu tôm. Tuy nhiên, kể từ đó doanh thu giảm mạnh và hiện ở mức dưới 300 triệu USD, dù xuất khẩu năm 2024 - 2025 tăng 19% so với năm trước.
Lý giải nguyên nhân suy giảm, Giáo sư Asif Wares Newaz (Đại học Nông nghiệp Sher-e-Bangla) cho biết việc sử dụng kháng sinh trái chuẩn quốc tế, bệnh đốm trắng trên tôm sú (Bagda), tình trạng bơm tạp chất trong sơ chế và thiếu kiểm soát ở khâu nuôi đã làm tổn hại nghiêm trọng uy tín của ngành tôm Bangladesh.
Ông cho biết thêm, Bangladesh từng có thị trường mạnh tại Bỉ nhưng hiện phần lớn thị phần đã rơi vào tay Ấn Độ, Hà Lan và Việt Nam. Riêng Ấn Độ xuất khẩu gần 100 triệu USD sang thị trường này, trong khi Bangladesh chỉ đạt dưới 25 triệu USD.
Theo doanh nghiệp, Bangladesh hoàn toàn có khả năng cạnh tranh với Ấn Độ trong xuất khẩu tôm. Dù diện tích nuôi tôm của Bangladesh lên tới 250.000 ha - lớn hơn nhiều so với 102.000 ha của Ấn Độ - song sản lượng chỉ khoảng 100.000 tấn tôm sú mỗi năm, thấp hơn rất xa so với hơn 1 triệu tấn tôm của Ấn Độ. Sự chênh lệch chủ yếu do Bangladesh chậm phát triển mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng.
Ông SK Kamrul Alam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu Thực phẩm Đông lạnh Bangladesh (BFFEA), cho biết tôm thẻ chân trắng có năng suất vượt trội từ 12 - 15 tấn/ha, so với mức 500 kg/ha của tôm sú. Dù Bangladesh đã được cấp phép nuôi thử nghiệm từ vài năm trước, xuất khẩu tôm thẻ chân trắng vẫn chưa được triển khai. Nếu được đẩy mạnh, xuất khẩu riêng tôm tôm thẻ chân trắng có thể đạt 5 tỷ USD vào năm 2030.
Việc nuôi thử nghiệm tôm thẻ chân trắng bắt đầu từ năm 2021 tại Khulna, sau đó 12 doanh nghiệp được cấp phép thử nghiệm và sản xuất thương mại đã khởi động từ năm ngoái. Tuy nhiên, doanh nghiệp cho biết thủ tục hành chính chậm trễ khiến tốc độ triển khai bị kéo lùi gần một thập kỷ.
Nhiều nông dân tại Satkhira và Bagerhat phản ánh quá trình xin giấy phép nuôi tôm thẻ chân trắng vẫn kéo dài, cản trở họ tiếp cận mô hình có lợi nhuận cao, dù mức sinh lời có thể đạt 30 - 50%. Chi phí đầu tư ban đầu cũng là rào cản đối với hộ nuôi nhỏ lẻ.
Về phía doanh nghiệp chế biến, các nhà sản xuất hải sản cho biết họ sẵn sàng triển khai mô hình liên kết sản xuất - tiêu thụ (contract farming) để giảm chi phí cho nông dân sau khi mô hình tôm thẻ chân trắng được mở rộng. Tuy nhiên, BFFEA nhấn mạnh người nuôi cần được đào tạo về chuẩn bị ao nuôi, kỹ thuật chăm sóc và sử dụng thuốc.
Các vấn đề dài hạn trong ngành cũng được nhắc lại, gồm thiếu bảo hiểm cho người nuôi, khó tiếp cận tín dụng ưu đãi và không có hỗ trợ giá điện. Những khó khăn này khiến nhiều nông dân chuyển sang trồng trọt, làm suy yếu “di sản vàng trắng” từng nổi tiếng của Bangladesh.
Theo BFFEA, trong số khoảng 100 doanh nghiệp xuất khẩu tôm, có tới 70 doanh nghiệp đã ngừng hoạt động do thiếu nguyên liệu. Nếu không có hỗ trợ từ nhà nước, ngành có nguy cơ suy giảm trở lại.
Giới chuyên gia khuyến nghị cần đẩy mạnh nghiên cứu di truyền giống tôm thẻ chân trắng nhằm phát triển nguồn tôm giống chất lượng cao, phù hợp điều kiện khí hậu Bangladesh, giảm phụ thuộc vào kháng sinh.
Bộ Thủy sản và Chăn nuôi cho biết đang xây dựng các biện pháp thân thiện hơn với doanh nghiệp dựa trên kinh nghiệm của Việt Nam và Ấn Độ. Tuy nhiên, cơ quan này cũng cảnh báo rủi ro môi trường do nuôi tôm trên đất lúa, đặc biệt tại khu vực Satkhira - Bagerhat, nơi gia tăng độ mặn và sụt giảm năng suất cây trồng.
Chính phủ cho biết đang triển khai các gói vay lãi suất thấp, xử lý tình trạng cho vay nặng lãi và thúc đẩy hỗ trợ điện năng để giảm chi phí nuôi tôm.
BFFEA đã hoàn thành báo cáo nghiên cứu độc lập nhằm thúc đẩy phát triển ngành tôm và sẽ trình lên chính phủ trong thời gian tới, với kỳ vọng Bangladesh có thể tái thiết ngành tôm và lấy lại danh hiệu “Vàng Trắng”.
NPK/ Vinagri News (The Financial Express)
No comments:
Post a Comment