VINAGRI News - Tác động của biến đổi khí hậu khiến vùng trồng lúa trọng điểm ở miền Bắc Bangladesh rơi vào khủng hoảng nước nghiêm trọng, đe dọa sinh kế của hàng nghìn nông dân.
Tóm lược:
> Vùng Barind (miền Bắc Bangladesh) đang thiếu nước nghiêm trọng, ảnh hưởng nặng đến sản xuất lúa.
> Mực nước ngầm giảm tới 80 mét trong 50 năm, lượng mưa giảm 54 mm mỗi thập kỷ.
> Đất sét cứng khiến nước mưa không thấm và không thể bổ sung tầng nước ngầm.
> Nhiệt độ tăng 0,5°C mỗi thập kỷ, gây sâu bệnh và giảm năng suất.
> Chính phủ Bangladesh đang chuẩn bị quy định hạn chế sử dụng nước tại các vùng khan hiếm.
Trong khi các nhà lãnh đạo thế giới chuẩn bị nhóm họp tại Hội nghị COP30 ở Belém (Brazil) để bàn về giảm phát thải carbon, thích ứng khí hậu và tài chính xanh, thì tại miền Bắc Bangladesh - cụ thể là vùng Rajshahi, hậu quả của biến đổi khí hậu đã hiện hữu rõ ràng. Nông dân nơi đây đang phải vật lộn với mùa mưa thất thường và nhiệt độ tăng cao, khiến vụ mùa thất bát và tương lai ngày càng bấp bênh.
Tại huyện Godagari, nông dân Kongres Tudu (người dân tộc Santal) chỉ vào những vết nứt lớn trên ruộng lúa Aman của mình, cho biết đất đã khô nẻ chỉ sau một tuần không được tưới nước. “Nếu vài ngày tới tôi vẫn không thể bơm nước tưới, phần lớn cây lúa sẽ bị lép hạt,” ông nói. Do thiếu tiền thuê máy bơm nước ngầm, ông không thể tưới ruộng vào đầu tháng 10.
Dù lượng mưa năm nay có nhỉnh hơn so với năm trước, nhưng người nông dân 55 tuổi vẫn phải tưới ruộng mỗi tuần. Ông kể, một nông dân Santal ở làng Barshapara vì không có tiền tưới nước đã uống thuốc trừ sâu tự tử năm 2023. Trước đó, hai người khác cũng đã tự kết liễu vì bị chủ giếng khoan từ chối cấp nước tưới.
Ở huyện Tanore, nông dân Md Selim Mia cho biết giếng khoan nông 40 feet của họ đã không còn nước, buộc phải khoan giếng sâu hơn. “Chúng tôi ở đây phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn nước ngầm,” ông nói.
Hai huyện Tanore và Godagari đều thuộc vùng Barind - được mệnh danh là “vựa lúa” của Bangladesh, nhưng hiện đang đối mặt khủng hoảng nước nghiêm trọng.
Mực nước ngầm tụt nhanh, mưa ngày càng thất thường
Theo giáo sư Chowdhury Sarowar (Đại học Rajshahi), người nghiên cứu khí hậu vùng này hơn 10 năm, Barind đang chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu. “Lượng mưa trung bình hàng năm tại Rajshahi chỉ khoảng 1.235 mm, thấp hơn nhiều so với mức trung bình quốc gia 2.000 mm,” ông cho biết.
Dù nhìn bề ngoài, vùng này vẫn có ruộng lúa và vườn cây trĩu quả, nhưng tất cả đều được duy trì bằng cách khai thác quá mức nước ngầm. “Cây lúa Aman - vốn phụ thuộc vào nước mưa - giờ đây phải tưới liên tục,” ông nói.
Tình trạng tương tự cũng diễn ra tại huyện Sapahar (Naogaon), nơi mưa ít hơn và giếng sâu cũng dần cạn kiệt. Nông dân Imdadul Haque chia sẻ: “Ngày trước chỉ cần khoan 30 feet là có nước, giờ phải khoan tới 80 feet.”
Tháng 8 vừa qua, chính phủ Bangladesh đã tuyên bố 50 xã thuộc 26 huyện trong bốn tỉnh là khu vực thiếu nước nghiêm trọng, trong đó 47 xã nằm tại Rajshahi, Chapainawabganj và Naogaon. Nhà chức trách đang xây dựng hướng dẫn để hạn chế sử dụng nước tại các vùng này.
Biến đổi khí hậu và đất đặc gây khan hiếm nước
Một nghiên cứu của Cục Khí tượng Bangladesh (BMD) cho thấy lượng mưa ở khu vực phía Bắc giảm đều đặn - khoảng 54 mm mỗi thập kỷ. Mưa mùa giảm trong khi mưa lớn dồn dập sau mùa mưa lại tăng.
Theo các nhà địa chất, vùng Barind rộng khoảng 7.770 km² chủ yếu là đất sét cứng, không giữ được nước mưa, và khác biệt với các vùng đồng bằng lân cận. Ông Anwar Zahid, nguyên Giám đốc Cục Phát triển Nước Bangladesh, cho biết: “Không có lớp cát giữ nước ngầm nào trong khoảng 200 - 800 feet dưới mặt đất. Toàn bộ là đất sét cứng.”
Dữ liệu quan trắc cho thấy mực nước ngầm ở miền Bắc đã giảm tới 80 mét trong 50 năm qua, khiến cả nguồn nước mặt cũng dần khô cạn.
Nhiệt độ tăng, sâu bệnh bùng phát, năng suất giảm
Nhiệt độ tăng do thiếu mưa đang gây nhiều hệ lụy cho nông nghiệp. Theo BMD, nhiệt độ tối đa và tối thiểu đều tăng ở cả tám vùng của Bangladesh trong mùa mưa năm ngoái, trong đó Rajshahi tăng mạnh nhất + 0,5°C mỗi thập kỷ.
Bà Sharmin Sultana, Phó Giám đốc phụ trách cây trồng thuộc Sở Khuyến nông Rajshahi, cho biết: “Nhiệt độ cao làm bùng phát sâu hại, đặc biệt là châu chấu nâu, khiến nông dân phải tăng sử dụng thuốc trừ sâu, đe dọa an toàn thực phẩm.”
Bà cũng cho biết khi nhiệt độ vượt 35°C (từ tháng 3), quá trình thụ phấn của lúa Boro - loại lúa chủ lực vùng Barind - bị gián đoạn nghiêm trọng. Đồng thời, nhiều nông dân bị say nắng trong mùa thu hoạch vào tháng 5, khi nhiệt độ và tình trạng thiếu nước cùng đạt đỉnh điểm.
NPK/ Vinagri News (The Daily Star)
No comments:
Post a Comment