VINAGRI News - Viện Nghiên cứu Tài chính Ghana (IFS) chuẩn bị công bố kết quả nghiên cứu chuyên sâu lý giải nguyên nhân nhập khẩu gạo của Ghana tiếp tục tăng cao bất chấp hàng loạt chính sách hỗ trợ sản xuất trong nước. Báo cáo đặt câu hỏi lớn: liệu Ghana có thể tự chủ nguồn cung gạo, giảm gánh nặng nhập khẩu và cải thiện an ninh lương thực, hay sẽ tiếp tục lệ thuộc vào thị trường quốc tế?
Một kho gạo của Food For All Africa ở Offinso, Ghana
Tóm lược:
> Nghiên cứu mang tên “Gia tăng nhập khẩu gạo tại Ghana: Liệu quốc gia có thể thay đổi vận mệnh ngành gạo?” do Viện IFS thực hiện.
> Tiêu thụ gạo bình quân đầu người tăng gấp 5 lần trong 40 năm (từ 12,4kg năm 1980 lên 61kg năm 2022).
> Ghana chi hơn 6,8 tỷ cedi nhập khẩu 800.000 tấn gạo trong năm 2022; dự báo tăng 20% trong niên vụ 2024/2025.
> Nhiều chương trình hỗ trợ sản xuất nội địa (trợ giá phân bón, hạt giống, cơ giới hóa, tín dụng...) vẫn không đạt hiệu quả.
> Báo cáo của IFS chỉ ra năng suất thấp, quy mô nhỏ, thiếu tưới tiêu và hạn chế chế biến sau thu hoạch là nguyên nhân cốt lõi.
> Sự kiện công bố báo cáo quy tụ các cơ quan chính phủ, hiệp hội ngành gạo và chuyên gia nông nghiệp để thảo luận giải pháp.
Viện Nghiên cứu Tài chính Ghana (IFS) sẽ tổ chức hội nghị tại Accra vào thứ Tư tới nhằm trình bày kết quả nghiên cứu toàn diện về nguyên nhân nhập khẩu gạo tăng cao, bất chấp hàng loạt nỗ lực can thiệp từ phía chính phủ trong nhiều năm qua. Báo cáo có tiêu đề: “Gia tăng nhập khẩu gạo tại Ghana: Liệu quốc gia có thể thay đổi vận mệnh ngành gạo?”
Trong hơn bốn thập kỷ qua, nhu cầu tiêu thụ gạo của người dân Ghana tăng phi mã, tạo nên một thói quen ẩm thực mới mà năng lực sản xuất nội địa không thể theo kịp. Số liệu của Bộ Nông nghiệp cho thấy, mức tiêu thụ bình quân đầu người chỉ ở mức 12,4kg năm 1980, tăng nhẹ lên 14,5kg năm 2000, nhưng sau đó bùng nổ - đạt 32kg vào năm 2010 và 61,05kg vào cuối năm 2022.
Sự thay đổi này được đánh giá là một trong những chuyển dịch khẩu phần ăn mạnh mẽ nhất trong lịch sử hiện đại của Ghana, khi gạo từ món ăn phụ đã trở thành lương thực chính, cạnh tranh trực tiếp với các món truyền thống như fufu, banku và kenkey.
Tuy nhiên, sản xuất trong nước không theo kịp tốc độ tiêu thụ, khiến khoảng cách cung - cầu ngày càng lớn. Năm 2022, Ghana chi hơn 6,8 tỷ cedi để nhập khẩu 800.000 tấn gạo, tương đương hơn một nửa nhu cầu tiêu thụ trong nước. Dự báo mới nhất cho thấy lượng nhập khẩu có thể đạt 950.000 tấn trong niên vụ 2024/2025, tăng gần 20% so với năm trước.
Điều này không chỉ là vấn đề thương mại mà còn gây áp lực lớn lên dự trữ ngoại hối và cán cân thương mại quốc gia, khiến nền kinh tế dễ tổn thương khi giá gạo thế giới tăng hoặc đồng cedi mất giá.
Trong nhiều năm qua, các chính phủ kế tiếp nhau đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ nông dân trồng lúa, bao gồm trợ giá phân bón và hạt giống, cải tạo hệ thống thủy lợi, đầu tư cơ giới hóa, cũng như tín dụng ưu đãi. Một số chương trình tập trung vào vùng trồng trọng điểm, số khác hướng đến nâng cấp công suất xay xát và chế biến để cạnh tranh với gạo nhập khẩu.
Dù vậy, xu hướng nhập khẩu vẫn tiếp tục tăng. Theo Viện IFS, nguyên nhân nằm ở những hạn chế mang tính cấu trúc - từ quy mô canh tác nhỏ, năng suất thấp, đến hạ tầng thủy lợi yếu kém và năng lực chế biến hạn chế. Nông dân Ghana chủ yếu là hộ nhỏ lẻ, canh tác manh mún và thiếu thiết bị hiện đại, trong khi các nước xuất khẩu lớn như Thái Lan, Việt Nam, Ấn Độ có mô hình sản xuất quy mô lớn và cơ giới hóa cao.
Báo cáo của IFS không chỉ dừng lại ở việc đánh giá số liệu nhập khẩu, mà còn phân tích toàn diện chuỗi giá trị ngành gạo, từ khâu sản xuất, chế biến đến thị trường tiêu thụ. Cách tiếp cận này nhằm xác định gốc rễ của vấn đề, thay vì chỉ xử lý các triệu chứng bề mặt.
Theo IFS, nếu Ghana không sớm tái cấu trúc ngành gạo, sự phụ thuộc vào nhập khẩu sẽ còn tăng, kéo theo thất thoát ngoại tệ và nguy cơ mất an ninh lương thực. Ngược lại, nếu tập trung đúng vào nâng cao năng suất, cải thiện chất lượng gạo nội địa và đầu tư vào chế biến, Ghana có thể giảm nhập khẩu đáng kể trong 5 năm tới.
Sự kiện công bố báo cáo vào thứ Tư sẽ quy tụ các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp ngành gạo, viện nghiên cứu và hiệp hội nông nghiệp nhằm thảo luận các khuyến nghị của IFS. Là một tổ chức độc lập được thành lập từ năm 2013, IFS được biết đến với các nghiên cứu tài chính và khuyến nghị chính sách có sức ảnh hưởng cao, từng góp phần định hình chính sách ngân sách và kinh tế quốc gia.
Các chuyên gia kỳ vọng hội thảo lần này sẽ khơi dậy làn sóng cải cách mạnh mẽ trong lĩnh vực nông nghiệp nói chung và ngành gạo nói riêng, giúp Ghana giảm nhập khẩu, tăng năng lực sản xuất trong nước và củng cố an ninh lương thực - một mục tiêu đang trở nên cấp bách hơn bao giờ hết.
NPK/ Vinagri News (News Ghana)
No comments:
Post a Comment